Nameserver là gì? Đây là câu hỏi nền tảng và quan trọng bậc nhất mà bất kỳ ai khi bắt đầu làm quen với website, tên miền (domain) và hosting đều phải nắm rõ. Hiểu một cách đơn giản, Nameserver (NS) đóng vai trò như một “phiên dịch viên” hoặc “cuốn danh bạ” khổng lồ của Internet.
Nhiệm vụ chính của nó là phiên dịch tên miền mà con người có thể đọc (ví dụ: google.com) thành địa chỉ IP (ví dụ: 172.217.14.228) mà máy tính có thể hiểu, từ đó giúp trình duyệt tìm đúng máy chủ (server) đang chứa website mà bạn muốn truy cập.
Nếu không có Nameserver, Internet sẽ là một mớ hỗn độn không thể điều hướng. Bài viết này sẽ đi sâu giải đáp Nameserver là gì và hướng dẫn bạn cách thay đổi NS một cách chi tiết.
Nameserver là gì?
Để hiểu rõ nhất nameserver là gì, hãy bắt đầu bằng việc công nhận nó là một máy chủ đặc biệt, một phần cốt lõi của Hệ thống phân giải tên miền (DNS – Domain Name System).
Hãy tưởng tượng Internet là một thành phố khổng lồ. Website của bạn là một cửa hàng tại một địa chỉ cụ thể.
Tên miền (Domain): Giống như tên cửa hàng (ví dụ: “Cửa hàng Google”).
Địa chỉ IP (IP Address): Giống như địa chỉ tọa độ GPS chính xác của cửa hàng đó (ví dụ: “Số 1600, đường Amphitheatre Parkway, Mountain View”).
Khi bạn muốn đến “Cửa hàng Google”, bạn không thể nhớ dãy số tọa độ phức tạp. Thay vào đó, bạn sử dụng một ứng dụng bản đồ.
Trong trường hợp này, Nameserver chính là ứng dụng bản đồ đó.
Khi bạn gõ google.com vào trình duyệt, trình duyệt sẽ gửi yêu cầu đến một Nameserver. Nameserver này sẽ tra cứu trong “danh bạ” của nó và trả lời: “À, ‘google.com’ đang ở địa chỉ IP 172.217.14.228.” Trình duyệt sau đó sử dụng địa chỉ IP này để kết nối với máy chủ của Google và tải website về cho bạn.
Mỗi nhà cung cấp hosting (như HawkHost, AZDigi, Hostinger…) hoặc nhà cung cấp tên miền (Mắt Bão, GoDaddy, Namecheap…) đều có Nameserver riêng. Khi bạn mua hosting, họ sẽ cung cấp cho bạn một cặp (hoặc nhiều hơn) Nameserver, ví dụ:
ns1.tenhosting.comns2.tenhosting.com
Nhiệm vụ của bạn là “trỏ” tên miền của mình về cặp nameserver này để báo cho cả thế giới Internet biết rằng: “Mọi thông tin về website của tôi (IP, email…) hãy hỏi ở hai địa chỉ nameserver kia.”
Tại sao Nameserver lại quan trọng?
Sau khi hiểu nameserver là gì, chúng ta cần biết tại sao nó lại quan trọng đến vậy. Nameserver không chỉ là một thuật ngữ kỹ thuật, nó là nền tảng cho sự tồn tại của website.
1. Cầu nối giữa con người và máy móc
Đây là vai trò quan trọng nhất. Tên miền được tạo ra cho con người (dễ nhớ, dễ xây dựng thương hiệu). Địa chỉ IP được tạo ra cho máy tính (dễ xử lý). Nameserver là cầu nối duy nhất giúp hai thế giới này giao tiếp được với nhau.
2. Quyết định website của bạn “ở đâu”
Khi một người dùng gõ tên miền của bạn, nameserver là trạm kiểm soát đầu tiên quyết định lưu lượng truy cập đó sẽ đi về đâu. Nếu bạn trỏ nameserver về hosting A, website A sẽ hiện ra. Nếu bạn đổi nameserver sang hosting B, website B sẽ hiện ra. Nó cho phép bạn toàn quyền kiểm soát việc gán tên miền cho một dịch vụ hosting cụ thể.
3. Quản lý toàn bộ dịch vụ liên quan (Email, Subdomain)
Một lý do nữa để hiểu rõ nameserver là gì chính là vì nó không chỉ quản lý địa chỉ IP của website (Bản ghi A). Nó quản lý toàn bộ các bản ghi DNS khác:
Bản ghi MX: Quyết định email gửi đến tên miền của bạn (ví dụ:
info@tenmien.com) sẽ đi về máy chủ email nào (Google Workspace, Zoho Mail…).Bản ghi CNAME: Dùng để trỏ một tên miền phụ (subdomain) sang một tên miền khác.
Bản ghi TXT: Dùng để xác thực tên miền và các mục đích bảo mật.
Nếu nameserver của bạn sai, không chỉ website “sập” mà toàn bộ hệ thống email và các dịch vụ liên quan cũng sẽ ngừng hoạt động. Đây là lý do cốt lõi vì sao việc hiểu đúng nameserver là gì lại mang tính sống còn với một website.
Cách thức hoạt động của Nameserver (Quy trình 8 bước)
Quy trình “hỏi” nameserver là gì và nhận “câu trả lời” diễn ra cực kỳ nhanh chóng (chỉ vài mili giây), nhưng về mặt kỹ thuật, nó bao gồm nhiều bước phức tạp. Hãy xem một quy trình truy vấn DNS đầy đủ:
Người dùng nhập tên miền: Bạn gõ
google.comvào trình duyệt và nhấn Enter.Trình duyệt hỏi (Browser/OS Cache): Trình duyệt/Hệ điều hành kiểm tra xem nó đã từng truy cập trang này gần đây chưa. Nếu có (đã được lưu trong cache), nó sẽ dùng IP cũ và bỏ qua các bước sau.
Hỏi Recursive Nameserver (ISP): Nếu không có trong cache, máy tính sẽ bắt đầu quy trình tìm kiếm nameserver là gì bằng cách hỏi một máy chủ gọi là Recursive Nameserver (thường do nhà mạng ISP của bạn cung cấp, ví dụ: DNS của FPT, VNPT, hoặc DNS công cộng như
8.8.8.8của Google).Recursive NS hỏi Root Server: Recursive NS sẽ hỏi root nameserver (máy chủ gốc, cao nhất) “Bạn có biết .com ở đâu không?”.
Root Server trả lời: Root Server không biết IP của
google.com, nhưng nó biết ai quản lý.com. Nó trả lời: “Tôi không biết, nhưng hãy đến hỏi TLD Nameserver của.com(địa chỉ là X)”.Recursive NS hỏi TLD Server: Recursive NS tiếp tục đến hỏi TLD Nameserver (máy chủ quản lý tên miền cấp cao nhất .com): “Bạn có biết
google.comở đâu không?”.TLD Server trả lời: TLD Server trả lời: “Tôi không biết IP của nó, nhưng tôi biết ai là người quản lý
google.com. Đó là Authoritative Nameserver (Nameserver có thẩm quyền) của Google, địa chỉ làns1.google.com. Hãy đến đó mà hỏi.”Recursive NS hỏi Authoritative NS: Recursive NS đến hỏi
ns1.google.com(đây chính là Nameserver mà chúng ta hay thay đổi).ns1.google.comlà máy chủ cuối cùng, chứa thông tin chính xác nhất, nó trả lời: “google.comcó địa chỉ IP là172.217.14.228.”Trả kết quả: Recursive NS nhận được IP, lưu lại vào cache (để lần sau hỏi cho nhanh) và trả về cho trình duyệt của bạn. Trình duyệt sau đó kết nối đến IP
172.217.14.228để tải website.
Toàn bộ quá trình phức tạp này là câu trả lời đầy đủ nhất cho câu hỏi “cách thức hoạt động của Nameserver là gì“.
Hướng dẫn chi tiết cách thay đổi Nameserver (NS)
Sau khi đã nắm vững lý thuyết nameserver là gì, đây là phần thực hành quan trọng nhất. Bạn thường cần thay đổi Nameserver khi:
Bạn mới mua hosting và cần trỏ tên miền về hosting đó.
Bạn chuyển website sang một nhà cung cấp hosting mới.
Bạn muốn sử dụng dịch vụ DNS trung gian (như Cloudflare) để tăng tốc độ và bảo mật.
Lưu ý quan trọng: Bạn phải thay đổi Nameserver tại nơi bạn mua tên miền (Nhà đăng ký tên miền – Registrar), chứ không phải tại nơi bạn mua hosting.
Các bước thay đổi Nameserver (NS) cơ bản
Quy trình chung là giống nhau ở mọi nhà cung cấp (GoDaddy, Namecheap, Mắt Bão, PA Vietnam…).
Bước 1: Lấy thông tin Nameserver từ Hosting (hoặc Cloudflare)
Trước khi thay đổi, bạn phải biết Nameserver mới là gì. Nhà cung cấp hosting/dịch vụ của bạn sẽ gửi thông tin này qua email chào mừng, hoặc hiển thị rõ trong trang quản trị của họ.
Ví dụ Nameserver của Hosting:
ns1.azdigi.comvàns2.azdigi.com.Ví dụ Nameserver của Cloudflare:
dave.ns.cloudflare.comvàsue.ns.cloudflare.com.
Bước 2: Đăng nhập vào Nhà đăng ký tên miền (Registrar)
Đăng nhập vào tài khoản quản trị tại nơi bạn đã mua tên miền (ví dụ: Namecheap, GoDaddy…).
Bước 3: Tìm đến phần quản lý Tên miền (Domain Management)
Tìm tên miền bạn muốn thay đổi và chọn mục “Quản lý” (Manage) hoặc “Cài đặt DNS” (DNS Settings).
Bước 4: Tìm mục “Nameservers” hoặc “Change NS”
Trong trang quản lý tên miền, hãy tìm một mục có tên là “Nameservers”, “DNS”, hoặc “Quản lý máy chủ tên miền”.
Bạn sẽ thấy nó đang ở chế độ “Default Nameservers” (Nameserver mặc định của nhà đăng ký) hoặc là một cặp NS cũ.
Bước 5: Chọn “Custom DNS” (DNS Tùy chỉnh)
Chọn tùy chọn cho phép bạn nhập Nameserver của riêng mình (Thường gọi là “Custom DNS”, “Nameserver tùy chỉnh”).
Bước 6: Nhập Nameserver mới và Lưu
Xóa các Nameserver cũ (nếu có) và nhập chính xác các Nameserver mới mà bạn đã lấy ở Bước 1. Thường sẽ có ít nhất 2 dòng (NS1, NS2) để đảm bảo tính dự phòng.
Dòng 1:
ns1.azdigi.comDòng 2:
ns2.azdigi.com
Nhấn “Lưu” (Save) hoặc nút “Check” (✓).
Thời gian cập nhật (phổ biến) DNS là bao lâu?
Sau khi bạn nhấn Lưu, thay đổi sẽ không có hiệu lực ngay lập tức. Quá trình này được gọi là DNS Propagation (Phổ biến/Lan truyền DNS).
Về lý thuyết: Có thể mất từ 24 đến 48 giờ để tất cả các máy chủ Recursive Nameserver trên toàn thế giới cập nhật thông tin mới của bạn.
Về thực tế: Hiện nay, quá trình này thường khá nhanh, có thể chỉ mất từ 5 phút đến vài giờ.
Trong thời gian chờ đợi này, website của bạn có thể lúc truy cập được bằng NS cũ, lúc bằng NS mới (tùy thuộc vào ISP của người truy cập). Đây là lý do tại sao không nên thay đổi nameserver vào giờ cao điểm.
Cách kiểm tra Nameserver của một website
Bạn muốn biết website của đối thủ, hoặc website của chính mình đang sử dụng nameserver là gì? Có nhiều cách rất đơn giản:
Sử dụng WHOIS: Đây là công cụ phổ biến nhất. Truy cập các trang như
who.is,whois.domaintools.comhoặccheck-host.net.Cách làm: Gõ tên miền bạn muốn kiểm tra vào ô tìm kiếm.
Kết quả: Kéo xuống phần “Name Servers” hoặc “Máy chủ tên miền”, bạn sẽ thấy chính xác website đó đang trỏ về đâu.
Phân biệt Nameserver và các bản ghi DNS khác
Một lỗi phổ biến khi tìm hiểu nameserver là gì là nhầm lẫn nó với các bản ghi DNS (DNS Records) như A, CNAME, MX.
Hãy nhớ lại ví dụ “ứng dụng bản đồ” (Nameserver):
Nameserver (NS): Là người giữ cuốn danh bạ (ví dụ:
ns1.google.com). Bạn trỏ tên miền về đây để nói: “Hãy đếnns1.google.commà hỏi thông tin.”DNS Records (A, CNAME, MX…): Là các dòng thông tin bên trong cuốn danh bạ đó.
Khi bạn trỏ tên miền về ns1.azdigi.com, bạn đang ủy quyền cho AZDigi quản lý toàn bộ “cuốn danh bạ”. Sau đó, bạn phải vào trang quản trị DNS của AZDigi để thêm các bản ghi:
Bản ghi A: (Là dòng quan trọng nhất) “Tên miền
tenmien.comtrỏ về IP103.xxx.xxx.xxx.”Bản ghi MX: “Email của
tenmien.comtrỏ về máy chủmx.google.com.”Bản ghi CNAME: “Subdomain
blog.tenmien.comtrỏ vềtenmienkhac.com.”
Nameserver là nơi quản lý, còn A, CNAME, MX là những thứ được quản lý. Việc phân biệt rõ ràng điều này giúp bạn trả lời chính xác hơn câu hỏi nameserver là gì và không bị nhầm lẫn khi cấu hình
KẾT LUẬN
Hy vọng bài viết này đã giải đáp một cách toàn diện và chi tiết cho câu hỏi nameserver là gì cũng như cách thức hoạt động và tầm quan trọng của nó. Nameserver chính là xương sống của hệ thống định vị trên Internet, là công cụ giúp kết nối tên miền dễ nhớ với các máy chủ phức tạp.
Việc hiểu rõ nameserver là gì và nắm vững cách thay đổi NS là một kỹ năng quản trị website cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng, cho phép bạn toàn quyền kiểm soát “địa chỉ” trực tuyến của mình và đảm bảo website, email luôn hoạt động ổn định và chính xác. Không có gì ngạc nhiên khi nameserver là gì luôn là bài học vỡ lòng cho bất kỳ ai tham gia vào lĩnh vực quản trị web.
Thực hiện bởi: Tây Nguyên Web
